ماسوله و دیزمار از جهانی شدن بازماندند - همیار مشاوره

به گزارش همیار مشاوره، ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده و گزارش های منتشر شده، ماسوله و دیزمار از جهانی شدن بازماندند.

در حالی کار هیات اعزامی ایران به چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو که سال جاری در شهر ریاض عربستان برگزار می شود، به اتمام رسیده که از سه پرونده ارسالی 2 پرونده بازگشت داده شدند.

این روزها 50 پرونده میراث تاریخی و طبیعی در چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در حال آنالیز است و ایران پیروز شد تنها یک پرونده از سه پرونده خود را با پیروزیت به ثبت برساند.

نخستین پرونده ای که از ایران در اجلاس ریاض مورد آنالیز یونسکو نهاده شد، پرونده پیشنهادی الحاق دو سایت میراث طبیعی دیزمار به پرونده ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی بود. این پرونده با وجود نواقصی که داشت اما برای الحاق به جنگلهای هیرکانی ارائه شده بود. در حالی که براساس تصمیم کمیته یونسکو مقرر شد که این دو سایت در قالب پرونده میراث جهانی ارسباران در سالهای آینده ارسال شود.

در واقع به علت شباهت پوشش گیاهی جنگلهای دیزمار به جنگلهای ارسباران این پیشنهاد از سوی یونسکو به ایران داده شد تا دیزمار در قالب پرونده ای جداگانه به ارسباران الحاق شود. در نهایت این پرونده بازگشت داده شد و دیزمار سال جاری در لیست میراث جهانی قرار نگرفت.

بعد از پرونده دیزمار و نخستین شکست ایران در ماراتن ثبتهای جهانی، شاید بتوان بزرگترین دستاورد را در اجلاس ریاض ثبت جهانی 54 کاروانسرای تاریخی با قدمت از ساسانی تا قاجار دانست که از 2 منظر شایان اهمیت است. این پرونده از این منظر که پر تعدادترین پرونده ثبت جهانی ایران است، قابل توجه بوده یا به عبارت دیگر، در این پرونده بیشترین تعداد آثار موجود به یکباره به ثبت جهانی رسیده اند. بعلاوه، بعضی از استانهای کشور از جمله قزوین، کهگیلویه بویراحمد فاقد آثار ثبتی بودند که با ثبت جهانی کاروانسراهای ایران، این استانها دارای آثار ثبت جهانی شدند. ایران بیش از 1000 کاروانسرا دارد که 700 مورد آن ثبت ملی شده است. 54 کاروانسرای ثبت شده در 24 استان کشور پراکنده اند و این داشته ها ظرفیتی بزرگ برای میراث فرهنگی شهرهای کشور است.

البته در این پرونده نیز در ابتدای امر 56 کاروانسرا برای ثبت جهانی معرفی شده بود که با ایرادات مطرح شده، دو کاروانسرا حذف و پرونده با 54 کارونسرا به لیست میراث جهانی یونسکو افزوده شد.

آخرین پرونده ای که تیم ایران سال جاری در ریاض عنوان نمود، منظر فرهنگی ماسوله بود. پرونده ای پر حاشیه که از یک ماه قبل با ارائه گزارش ایکوموس جهانی، حرف و حدیث های زیادی را با خود یدک می کشید. در آن گزارش، نماینده ایکوموس ایرادات زیادی را به پرونده ماسوله وارد دانسته بود و مدارک و مستندات پرونده را کافی نمی دانست. شاید همین عوامل سبب شد تا این پرونده در کمیته میراث جهانی یونسکو پذیرفته نشود و درخواست دیفر (برطرف ایرادهای پرونده و آنالیز در اجلاس سالهای بعد) و ریفر (برطرف ایراد جزئی و آنالیز بدون نوبت) کرد و در پاسخ به دفاعیات گفت که فرصتی برای بازبینی پرونده نیست.

در نهایت بعد از اعلام نظرات و نقدها، یونسکو نظر به دیفر پرونده ماسوله داد یعنی ایران می تواند دوباره پرونده را برای ثبت جهانی ارسال کند. با این وجود هنوز معین نیست که سهمیه ایران در سالهای آینده با وجود ارائه مجدد پرونده ماسوله حفظ خواهد شد یا خیر، چرا که تصمیم گیری درخصوص این موضوع به برگزاری جلسه ای دیگر موکول شده است.

با وجود آنکه منظر فرهنگی ماسوله از سال 2007 میلادی در لیست در انتظار میراث جهانی یونسکو نهاده شد اما بنابر نظر مشورتی و مصوبه شورای ملی ثبت آثار در سال 1400 به دبیرخانه مرکز میراث جهانی یونسکو فرستاده شد تا در اجلاس 2023 آنالیز شود. طی این مدت ارزیابان یونسکو و ایکوموس بازدیدهای میدانی از ماسوله داشتند و هر یک نظرات خود را به مسئولان میراث فرهنگی ارائه داده بودند.

در نهایت یک ماه پیش بود که گزارش نهایی ایکوموس به ایرادات اساسی در پرونده منظر فرهنگی ماسوله اشاره داشت و درخواست رد پرونده ثبت جهانی ماسوله را داد اما پاسخ مصطفی پورعلی (مدیر کل پیشین ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) که در تهیه پرونده منظر فرهنگی ماسوله نیز نقش داشت، این بود که شائبه های مطرح شده درباره نظر ایکوموس راجع به پرونده ماسوله، به ابهاماتی بر می شود که ایکوموس علی الظاهر به علت نبود امکان ارتباط کامل با کارشناسان تهیه کننده پرونده وارد نموده است.

بدیهی است این موضوع نگرانی هایی را برای طرح موضوع ثبت جهانی ماسوله در کمیته میراث جهانی فراهم میکرد. از این رو در ماه گذشته هیأتی از کارشناسان متخصص در حوزه ثبت جهانی از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به یونسکو اعزام شدند و رایزنی های لازم در راستای بازتبیین ارزش های منظر فرهنگی ماسوله و برطرف ابهامات مطرح شده با اعضای کمیته میراث جهانی به انجام رسید.

او پیرامون اینکه ماسوله و دیزمار از جهانی شدن بازماندند، تاکید داشت: کمیته میراث جهانی متشکل از 21 کشور منتخب از میان کشورهای عضو کنوانسیون میراث جهانی بوده و مرجع تصمیم گیری قطعی در مورد ثبت یا عدم ثبت جهانی آثار پیشنهادی کشورهاست. در این میان، ایکوموس، نهاد مشورتی مستقل از کمیته میراث جهانی است که اعضای کمیته میراث جهانی پس از استماع نظرات مشورتی این نهاد، به ثبت یا عدم ثبت یا تصمیماتی موسوم به ریفر یا دیفر یک پرونده رأی می دهند.

در گذشته و طبق روال مرسوم کمیته میراث جهانی موارد عدیده ای پیش آمده است که کمیته میراث جهانی به اصلاح یا تکمیل نظر ایکوموس رأی داده باشد، برای مثال در پرونده راه آهن یا محور ساسانی فارس یا حتی شهر تاریخی یزد با وجود نظر دیفر ایکوموس، کمیته میراث جهانی با ثبت این پرونده ها موافقت کرد.

اما در نهایت، شاهد آن بودیم که چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو با تمام خوش بینی هایی که مسئولان میراث فرهنگی دولت داشتند، نه تنها پرونده الحاقی دیزمار را رد کردند بلکه پرونده منظر فرهنگی ماسوله را نیز دیفر کردند تا تیم ایران دفاع خاصی از آنچه توانسته سال جاری به لیست میراث جهانی بیافزاید را نداشته باشند.