معرفی خطمی و خواص درمانی آن - همیار مشاوره

به گزارش همیار مشاوره، خطمی گونه های بسیار زیادی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از خطمی که نسبت به دیگرگونه ها از خواص دارویی بیشتری برخوردار می باشد و در طب سنتی هم کاربرد دارد اشاره شده است.

نویسنده: صمصام صانعی

خطمی گونه های بسیار زیادی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از خطمی که نسبت به دیگرگونه ها از خواص دارویی بیشتری برخوردار می باشد و در طب سنتی هم کاربرد دارد اشاره شده است.

نام علمی:

Althaea officinalis L.، نام فرانسه Guimauve sauvage و نام انگلیسی آن Marsh-mallow می باشد. نام های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، ختمی، الغاسول، العضرس و خطمی نامیده شده است. ضد باکتری و مسکن دردهای عمومی بدن، ضد عفونی نماینده و محرک سیستم ایمنی بدن، ملین و مسهل، تنظیم نماینده عادت ماهیانه و برطرف نماینده خون در ادرار، افزاینده اسپرم و زیاد نماینده ترشح خون در عادت ماهیانه، ضد التهاب دهان و زبان و مسکن سرفه های مقاوم، ضد برونشیت و خلط آور، ضد آسم و مفید برای گلودرد، ضد آلرژی و کاهنده التهاب مخاط دهان و حلق می باشد.

تیره گیاه:

پنیرک Malvaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و چند ساله با ساقه ای به ارتفاع حدود یک و نیم متر، کمی ضخیم و پوشیده از کرک های سفیدِ پنبه ای، برگ های آن سبز مایل به سفید، بزرگ و پهنک برگ ها منقسم به سه تا پنج لوب دندانه دار می باشد. گل های آن درشت، سفید، صورتی و در برخی موارد مایل به ارغوانی که به صورت دسته های سه تایی در انتهای ساقه گل دهنده ظاهر می شوند. ریشه خطمی دراز، دوکی شکل، به ضخامت انگشت و رنگ آن خاکستری مایل به زرد است.

طبیعت:

در خصوص طبیعت خطمی بین حکمای طب سنتی اختلاف نظر وجود دارد. عده ای از حکما آن را سرد و تر و عده ای دیگر معتدل می دانند.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی معتدل کشورها خصوصاً کشورهای آسیایی و در ایران بیشتر در استان های گلستان، اصفهان، اراک، لرستان، آذربایجان غربی، کردستان، خراسان رضوی و دامنه های البرز انتشار دارد.

بیشتر بخوانید: گل ختمی، گل همه کاره

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در خطمی:

در ریشه خطمی لعاب، آمیدون، ساکارز، قند، مواد پکتیک، ماده روغنی، آسپاراژین، بتائین، آلبومین، نوعی آنزیم، یک ماده معطر، اسید مالیک، تانن، مواد معدنی و فسفات وجود دارد. در برگ خطمی موسیلاژ، اسانس و یک اسید فرار با بوی اسید والرینیک یافت شده است. در گل خطمی ماده قندی، موسیلاژ، اسانس و غیره تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

گل و ریشه. ضمناً برگ گیاه هم خواص دارویی دارد.

نحوه مصرف:

گل و ریشه را به صورت دم نموده یا جوشانده استفاده می نمایند و در طب سنتی برای درمان بیماری ها نحوه و اندازه مصرف را پزشک تشخیص داده و تجویز می نماید.

خواص درمانی گل خطمی:

ضد باکتری و مسکن دردهای عمومی بدن، ضد عفونی نماینده و محرک سیستم ایمنی بدن، ملین و مسهل، تنظیم نماینده عادت ماهیانه و برطرف نماینده خون در ادرار، افزاینده اسپرم و زیاد نماینده ترشح خون در عادت ماهیانه، ضد التهاب دهان و زبان و مسکن سرفه های مقاوم، ضد برونشیت و خلط آور، ضد آسم و مفید برای گلودرد، ضد آلرژی و کاهنده التهاب مخاط دهان و حلق می باشد. ضمناً برای تحریکات گوارشی، التهاب روده ها، بیماری های ریوی و مجاری ادراری، سرماخوردگی و زخم روده هم مفید است. در استعمال خارجی برطرف نماینده تحریکات جلدی و قارچ های پوستی، برطرف نماینده چربی و شوره سر و به صورت ماسک روشن نماینده پوست صورت می باشد. ضماد گل خطمی به منظور رساندن آبسه ها و دمل ها و جوشانده گل به صورت غرغره مفید برای گلودرد، ورم لثه و آبسه های مربوط به دندان می باشد.

خواص درمانی ریشه خطمی:

مسکن و ضد التهاب مجاری تنفسی، تنظیم نماینده قند خون و ضدعفونی نماینده، برطرف نماینده تحریکات جلدی و آرام نماینده، ضد تب و مسکن سرفه های خشک و شدید، ضد برونشیت و مفید برای بیماری ها با منشأ التهاب سینه، ضد دیسانتری و ادرارآور می باشد. ضمناً برای بیماری های معده و روده، زخم های دستگاه گوارش، نزله ها، آنژین، دلپیچه، ترشح زیاد زردآب، بیماری های مثانه، ترشحات مهبلی، ناراحتی های دستگاه ادراری و التهابات گلو هم مفید است. در استعمال خارجی ریشه خطمی به صورت ضمادِ تهیه شده با روغن برای درمان دمل ها و آبسه ها مفید می باشد.

منبع مقاله :

صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.

منبع: راسخون