نوجوان امروز تعارف ندارد، در همه قالب های تازه داستان نویسی می گردد داستان انقلاب را وارد کرد - همیار مشاوره

به گزارش همیار مشاوره ، انقلاب اسلامی دنیایی پر از رمزوراز دارد که شناساندن آن به نوجوانان امری مهم و ضروری است که چندان هم آسان نیست. داستان نویسانی که می خواهند دنیای انقلاب ایران را به نوجوانان نشان دهند و هرکدام گوشه ای از رمزوراز آن را روایت نمایند با فرم ها و سوژه های تکراری نمی توانند آن ها را راضی نگه دارند. نوجوانان گروه بزرگی از جامعه ما را تشکیل می دهند که کنجکاو، خلاق، پرهیجان و مطالبه گرند. اما آیا تا به این لحظه ادبیات انقلاب اسلامی نوجوانانه به نیازهای آن ها پاسخ داده است؟

از این رو، به مناسبت دهه مبارک فجر، به سراغ محمدرضا شرفی خبوشان رفته ایم تا با او در این باره صحبت کنیم. او نویسنده آثار نوجوان و بزرگسال است که خود نیز داستان های متعددی درباره انقلاب نوشته است. شرفی خبوشان درباره این که در داستان های نوجوانانه انقلاب توجه نویسنده ها بیشتر به فرم اثر است یا محتوای آن، گفت: توجه به فرم و محتوا توأمان میسر می شود و برای یک اثر ادبی لازم است. این نیست که فقط محتوا مدنظر قرار بگیرد و از فرم غافل شویم. اما ما به فرمی که همگام با محتوا و متناسب با مخاطب باشد نیاز داریم.

وی ادامه داد: پس آن چنان که شایسته و بایسته است شکل ارائه روایت را متناسب با مخاطب پیش نبرده ایم. و نیاز است که در ارائه داستان هایی که محتوای انقلاب دارد و به طور کلی داستان هایی که در حوزه تاریخ طبقه بندی می شوند تغییری ایجاد شود. چون ما اکنون تاریخی می بینیم که چهل وسه سال از آن گذشته و حتی بیشتر مثل مبارزات پیش از انقلاب. بنابراین خیلی مهم است که شکل پرداخت و نحوه بیان آن محتوا متناسب باشد با مخاطبی که می خواهد با این نوع از داستان هایی که در حوزه انقلاب اسلامی قرار می گیرد ارتباط برقرار کند. این که هم از آن ها لذت ببرد و سرگرم شود، و هم دانشش نسبت به موضوع انقلاب اسلامی زیادتر.

نویسنده رمان نوجوان موهای تو خانه ماهی هاست به موضوع لزوم توجه نویسندگان ایرانی به قالب های تازه داستان نویسی در حوزه موضوعات انقلاب اشاره و اعلام کرد: به نظر من لازم است که ما در ژانرهای مختلف موضوع انقلاب اسلامی را برای مخاطب تبدیل به یک گونه داستانی کنیم. و ظرفیتش را هم داریم. در حوزه داستان های پلیسی، جنایی، جست وجوگرانه، فانتزی-تخیلی، داستان های سریالی، کمیک و چت استوری که شیوه های تازهتر داستان هستند و حتی داستان های تعاملی، در همه این حوزه ها می شود داستان انقلاب را وارد کرد و به آن پرداخت. این ضرورت است.

وی اضافه کرد: نویسنده چاره ای ندارد که خودش را با ذائقه مخاطب نوجوان همراه کند. مخاطب نوجوان با بزرگسال فرق دارد. این نیست که ما انتظار داشته باشیم مخاطب ما شکیبا باشد و یا خودش را همگام با اثر ما تغییر دهد و به سطح آن برساند. اثر ضمن این که خواسته های متفاوت مخاطب را تأمین می نماید از جمله این که او را سرگرم می نماید، باید او را توأمان رشد بدهد و این دو باید همزمان باشند. مستلزم این است که حتما دنیا مخاطب درنظر گرفته شود؛ ایده های تازه شخصیت پردازی، ارائه داستان، کشمکش ها و همه این ها در فرم ها و قالب های تازهی ریخته شود. و داستان نوجوانی از کار دربیاید که با شرایط، فضای ذهنی و ویژگی های متعدد نوجوان امروز متناسب باشد.

شرفی خبوشان درباره چرایی این کم توجهی و بعلاوه موانع نویسندگان و ناشران در راه دستیابی به این پیشرفتِ ضروری گفت: به نویسنده برمی شود. او معین می نماید. این که کیست و چیست. نویسنده در یک شرایط متعادل و مناسبی به سراغ پرداختِ موضوعات می رود. عده ای از نویسندگان هستند که علاقه مندی درونی و اعتقادات شخصی دارند و دوست دارند به این قصه ها بپردازند، ولی شاید نگاه شان به مخاطب نوجوانِ امروز مقداری باید پیشرفته تر و به روزتر باشد. یک عده ای هم که نگاه به روزی دارند ولی موضوع برایشان موضوع موردعلاقه ای نیست که به آن بپردازند. هردوی این ها باید باشد.

وی ادامه داد: اما در حالت کلی می توانیم بگوییم که شرایط داستان نوجوان ما در شرایط مطلوب نیست؛ به جهت تعدد و توسعه افسارگسیخته داستان ترجمه. وقتی داستان ترجمه بازار را پر کند ذائقه مخاطب را هم تبدیل می نماید به ذائقه ای که فقط داستان ترجمه را دنبال می نماید. مخاطب نوجوان فقط نویسندگان خارجی را می شناسد و تازهاً خیلی از ناشران، به صورت تخصصی دارند داستان و رمان کره ای ترجمه می نمایند آن هم با ترجمه های نازل، و بسیار هم فروش دارند. طی چندماه به چاپ پنجم یا دهم می رسند. این نشان می دهد که نوجوان یک دفعه در فضایی قرار می گیرد که مشتری داستان های داخلی نیست. نویسندگان زبان خودش را کمتر می شناسد. این شرایط کلی است. ما به یک هم وغم جمعی و گروهی نیاز داریم که به سمت ارزشمندشمردن داستان ایرانی در حیطه داستان نوجوان برویم.

این نویسنده با اشاره به ضرورت تقویت داستان ایرانی گفت: به طور کلی وقتی این کار انجام شود، داستان انقلاب هم که بخشی از داستان نوجوان است قوت پیدا می نماید. وقتی ما کلیت یک عرصه را سبک بشماریم و به مبانی اصلی و واجب آن نپردازیم در بخش های متعددی که متوجه آرمان های ماست متضرر می شویم. بنابراین در ابتدا باید آن بستر کلی و حیاتی را در حیطه ادبیات نوجوان فراهم کرد. یعنی ایجاد بستری برای اهمیت و ارزش گذاری برای نویسندگان داستان نوجوان و آثار نویسندگان ایرانی، پروبال دادن به این آثار، تبلیغ آن ها و بعلاوه ایجاد موقعیتی که نویسندگان داستان نوجوان با فراغ بال اثرشان را فراوری نمایند، تبدیل به نویسندگان حرفه ای شوند و در این راه بتوانند بدون هیچ دغدغه ای کار نمایند. اگر این اتفاق بیفتد طبیعتاً نویسنده هم به این سمت می رود که با روز جلو برود و به دغدغه های نوجوان پاسخ دهد و آن محتوایی که موردنظر ماست فراوری شود.

محمدرضا شرفی خبوشان درباره داستان های نوجوان ایرانی که به موضوع انقلاب اسلامی پرداخته اند و پیروز هم بوده اند گفت: داستان هایی پیروز اند و می توانند نگاه نوجوان را جلب نمایند که به فطرت و ویژگی های مخاطب نوجوان امروز واقف اند و آن ها را لحاظ می نمایند. مخاطب نوجوان امروز با مخاطب ده سال پیش، پنج سال پیش، حتی من می خواهم بگویم با نوجوان دو سال پیش فرق دارد. یعنی این قدر فرق دارد. دوسال پیش آموزش مجازی وجود نداشت. در دست نوجوانان ما گوشی همراه در این حد گسترده نبود، آموزش وپرورش ما این شرایط را نداشت، نوجوان ما خانه نشین نبود و در فضای مجازی این قدر نمی چرخید. همه این ها باعث شده است که با موجود تازهی روبه رو شویم. پس سال جاری و امروز اگر کسی می خواهد برای مخاطب نوجوان بنویسد باید مخاطب الان را درنظر بگیرد. نویسندگانی که این ها را لحاظ می نمایند اثر پیروزی هم دارند.

این نویسنده نگاه سنتی دست اندرکاران بازار نشر کتاب به نوجوانان را نقد کرد و گفت: متأسفانه نگاه ها هنوز سنتی است. حتی برخی ناشران، برخی سازمان ها و ارگان ها و سیاست گذاران ما در این زمینه، هنوز نوجوان ما را نوجوان سی سال پیش و ده سال پیش می بیند. آ ن ها یک اثر تازه و مدرن را که امروزه می تواند برای نوجوان امروز جواب گوی او و سلیقه اش باشد و هیجان او را برانگیخته کند، پس می زنند. در ممیزی، در نشر کتاب، بخش های مختلف، کسانی که دست اندرکارند نوجوان امروز را نمی بینند و فقط مانع ایجاد می نمایند.

وی ادامه داد: به نظر من راه این است که متولیان فرهنگی در درجه اول، نوجوان امروز را درک نمایند و بفهمند که نوجوان امروز با قبل فرق دارد، و به سمتی بفرایند که نویسندگان فضایی داشته باشند که بتوانند برای نوجوانان اثر خلق نمایند و به خواسته های این نوجوانان پاسخ دهند. اگر این طور پیش برود ما همین شرایط امروز را خواهیم داشت. نوجوان تعارف ندارد. به سراغ آثار ترجمه می رود که او را دیدند. امروزِ او، هیجانات و شرایطش را دیدند. می دانند که امروز نوجوان چه موجودی است و تبدیل به چه چیزی شده است. و چه مسئله هایی دارد. ولی متأسفانه ما هنوز به این موارد واقف نشده ایم و داریم ضرر می کنیم.

شرفی خبوشان نشست های نوجوان شناسی برای نویسندگان و ناشران را مفید دانست و اظهار کرد: ما باید برای ناشران و متولیان فرهنگی نشست های نوجوان شناسی بگذاریم. آن ناشرانی هم که فهمیده اند متاسفانه به جای این که این شرایط را در داستان های فارسی و نویسندگان ایرانی دنبال نمایند و حمایت نمایند سریع به سراغ ترجمه آثاری می فرایند که برای نوجوان امروز نوشته شده است. درنتیجه فرهنگ و نگرش و دنیا نوجوان ما از دست می رود.

وی در سرانجام گفت: ما یک نوع فرهنگ و دنیا و نگرشی داریم. آثار ترجمه شده این فرهنگ را تحت تأثیر قرار می دهد و نگاه نوجوان، دنیا و تخیلش را به دنیا دیگری می برد. این تخیل باید در همین دنیا رشد کند، در همین واقعیتی که وجود دارد. بنابراین ما نیاز داریم که اول متولیان فرهنگی و بعد ناشران، نوجوانِ امروز را بپذیرند و شرایطش را درک نمایند و بدانند که ما به چه آثاری نیازمندیم و به طور کلی شرایط مهیا شود. و گرنه از نظر نویسندگان، ما نویسندگان خوب زیاد داریم، نویسندگان قَدَر زیاد داریم ولی مانع هم زیاد داریم برای این که این نویسندگان بتوانند اثر خود را بنویسند.