والت دیزنی؛ آنکه موسیقی کلاسیک را به سینما هدیه کرد - همیار مشاوره

به گزارش همیار مشاوره، نخستین تجربه والت دیزنی در ساخت انیمشن های موزیکال، با مجموعه انیمیشن های سمفونی احمقانه شکل گرفت؛ انیمشن های کوتاه و 75 قسمتی که بین سال های 1929 تا 1939 در طول یک دهه عرضه شد و پیروز به کسب 7 جایزه اسکار شد.

والت دیزنی نه تنها چهره اسطوره ای تاریخ سینمای انیمیشن محسوب می شود بلکه یکی از پیشگامان اصلی استفاده از موسیقی کلاسیک در سینما نیز به شمار می رود که در ورود آثار بزرگان عرصه موسیقی کلاسیک به جهانی انیمیشن و سینما سهم چشمگیری دارد.

شما ممکن است تحصیلکرده موسیقی در اروپا و رهبر یک ارکستر سمفونیک یا تحصیلکرده شاخه های دیگر همچون سینما یا رسانه باشید و از ارتباط موسیقی کلاسیک جهان و فیلم های انیمیشن جهان آگاه نداشته باشید و این ناآگاهی شما را در مواقعی، در زمینه اظهار نظرها، در موقعیت های سخت قرار دهد. این گزارش سعی می کند این مساله را با یک تحقیق ساده، برطرف کند.

نخستین تجربه والت دیزنی در ساخت انیمشن های موزیکال، با مجموعه انیمیشن های سمفونی احمقانه شکل گرفت؛ انیمشن های کوتاه و 75 قسمتی که بین سال های 1929 تا 1939 در طول یک دهه عرضه شد و پیروز به کسب 7 جایزه اسکار شد.

کارل استالینگ موسیقیدان و تنظیم کننده آمریکایی اولین فردی بود که ایده ساخت انیمیشن هماهنگ و بر پایه موسیقی را به والت دیزنی پیشنهاد کرد که در نهایت به ساخت انیمشن های پیروز سمفونی احمقانه انجامید. خودش نیز ساخت موسیقی چندین قسمت از این مجموعه را بر عهده داشت. بخشی از اپیزود سرزمین موسیقی از مجموعه انیمیشن های سمفونی احمقانه را در زیر می بینید و می شنوید:.

اما ماجرای تلفیق موسیقی های برجسته کلاسیک و کارتون (انیمیشن) در سال 1935 برای والت دیزنی جدی شد؛ زمانی که او در میانه ساخت مجموعه انیمیشن های کوتاه سمفونی احمقانه، تصمیم به آزمودن ابتکاری تازه گرفت و انیمیشنی 15 دقیقه ای به نام کنسرت بَند را ساخت.

در این اپیزود، میکی ماوس نقش رهبر ارکستر را ایفا کرد و دونالد داک و گوفی که از جمله چهره های کارتونی آشنای گروه بودند. اگرچه این فیلم کوتاه به دلایل فنی بسیار مورد تحسین قرار گرفت، اما استفاده از اُورتور ویلیام تِل اثر جیاکینو روسینی آهنگساز مطرح ایتالیایی در آن بود که استانداردی را برای استفاده از موسیقی کلاسیک در کارتون ها معین کرد.

پس از انیمیشن کنسرت بَند در سال 1935 و انتها مجموعه سمفونی های احمقانه (مجموعه انیمیشن های کوتاه و 75 قسمتی) در سال 1939، والت دیزنی تصمیم گرفت تا مشهورترین شخصیت خود یعنی میکی ماوس را احیا کند؛ اما از چه طریقی؟

دیزنی انیمیشنی کوتاه با عنوان شاگرد جادوگر را روی یک موسیقی با همین نام اثر پل دوکاس قرار داد و و تنها چیزی که باقی ماند، یافتن یک رهبر ارکستر معتبر برای رهبری ارکستر استودیو بود. از بخت خوب والت دیزنی، او خیلی زود با یکی از بزرگترین موسیقیدانان کلاسیک آمریکای شمالی به صورت اتفاقی در یک رستوران ملاقات کرد.

مطمئنا والت دیزنی قصد نداشت با لئوپولد استوکوفسکی، رهبر ارکستر فیلادلفیا، در همان شب در رستوران هالیوود در سال 1937 شام بخورد. با این حال، سرنوشت برنامه هایی برای این دو رؤیاپرداز خلاق چیده بود و در حین صحبت درباره آخرین تجربه والت دیزنی در ترکیب موسیقی و انیمیشن، دیزنی غرق در ایده همکاری با استوکوفسکی بود؛ پیشنهادی که استوکوفسکی با اشتیاق پذیرفت.

استوکوفسکی نیز درباره ایده تلفیق موسیقی کلاسیک و کارتون هیجان زده بود. آنقدر به این کار علاقه داشت که به صورت رایگان رهبری ارکستر را انجام داد و پس از پیروزیت در پروژه اولیه شاگرد و جادوگر، استوکوفسکی پذیرفت که برای یک فیلم بلند با همین هدف با والت دیزنی قرارداد ببندد؛ یعنی تلفیق آثار برجسته موسیقی کلاسیک با تصاویر متحرک.

در واقع تجربه پیروز انیمیشن کوتاه شاگرد و جادوگر، سنگ بنای ساخت یک انیمشن بلند به نام فانتازیا در سال 1940 شد.

در 13 نوامبر 1940، منتقدان بانفوذ سینما و افراد سرشناس هالیوود در تئاتر برادوی نیویورک گرد هم آمدند تا به تماشای فیلمی پیشگامانه بنشینند؛ فیلم فانتازیا به تهیه کنندگی والت دیزنی که تلفیقی از موسیقی کلاسیک و کارتون بود.

پس از تماشای این فیلم-انیمیشن ادوین شالرت از نشریه لس آنجلس تایمز، ساخت این فیلم را شجاعتی فراتر از باور و یک کنسرت بسیار متنوع از ایده های تصویری نامید و بوسلی کروتر از نیویورک تایمز مدعی شد که تاریخ سینما با این انیمیشن ساخته شد.

اندکی پس از پیروزیت فانتازیا دیگر بزرگان جهانی انیمیشن، چون مایکل مالتی و چاک جونز نیز شروع به تلفیق موسیقی کلاسیک و کارتون کردند. فانتزیا از مدیوم انیمیشن استفاده کزد که عموماً به عنوان یک هنر طنز شناخته می شود و آن را با یک هنری همواره جدی (موسیقی کلاسیک) به گونه ای ادغام کرد که هیچکس حتی تصورش را نیز نمی کرد.

انیمیشن فانتازیا محصول 1940 میلادی را می توان ادای احترامی تمام عیار به موسیقی کلاسیک دانست. فانتازیا سومین انیمیشن بلند ساخته شده از طریق کمپانی والت دیزنی در دهه 40 میلادی در واقع نامه عاشقانه دیزنی به موسیقی کلاسیک بود که نسل های کودک و بزرگسال آن را دوست داشتند؛ بنابراین جای تعجب نیست که این کمپانی در سی و هشتمین انیمیشن بلند در سال سال 2000 و در قسمت دوم این فیلم بار دیگر به این ایده پرداخت و دنباله فانتازیا را پس از 60 سال به سینما آورد.

هر دو فیلم شامل تصاویر متحرکی است که برای اساس برخی از معروف ترین قطعات موسیقی کلاسیک ساخته شده اند. این تصاویر متحرک در واقع آن چیزی است که با شنیدن این موسیقی به فکر هنرمند سازنده انیمیشن متبادر شده و ممکن است این موسیقی ها در فکر هر فردی الهام بخش تصویری متفاوت باشد. برخی از این انیمیشن ها شامل طرح هایی انتزاعی و برخی دیگر روایتگر داستان هایی برای مخاطب هستند.

در نسخه اصلی دهه 1940، موسیقی از طریق ارکستر فیلادلفیا و رهبری لئوپولد استوکوفسکی اجرا شد و دیمز تیلور آهنگساز و منتقد موسیقی قطعات موسیقی را معرفی می کند.

در این فیلم به ترتیب توکاتا و فوگ در ر مینور اثر یوهان سباستین باخ، سوییت فندق شکن ساخته پیوتر ایلیچ چایکوفسکی، شاگرد جادوگر از پل دوکا، پرستش بهار ساخته ایگور استراوینسکی، سمفونی شماره 5 (سمفونی چوپانی یا پاستورال) اثر لودویگ فان بتهوون، پایکوبی ساعت ها ساخته آمیلکاره پونکیلی و شب بر فراز کوه سنگی اثر مودست موسورگسکی آثار معروف موسیقی کلاسیک هستند که در نسخه اصلی فیلم فانتازیا همراه با پویانمایی ها الهام گرفته از آن نمایش داده می شود.

این انیمیشن از سوی موسسه فیلم آمریکا به عنوان یکی از 10 انیمیشن برتر تاریخ سینما معرفی شده و بودجه 2.2 میلیون دلاری به یک پیروزیت تجاری خوبی نیز دست یافت و به فروشی بالغ بر 80 میلیون دلار دست یافت.

فانتازیا شخصی ترین و جسورانه ترین و پروژه والت دیزنی محسوب می شود و در زمره نادیده گرفتن شده ترین آثار او در زمان ساخت نیز قرار گرفته است و در آن زمان کم نبودند منتقدانی که به فیلم تاختند و ان را اثری غیرمعمول توصییف کردند.

پس از چندین تلاش ناپیروز برای ساخت دنباله ای بر انیمیشن فانتازیا در نهایت خود کمپانی دیزنی تصمیم به اجرایی کردن این ایده گرفت و 60 سال پس از قسمت نخست در سال 2000 قسمت دوم فیلم انیمیشن فانتازیا عرضه شد. این فیلم نیز با بازخورد مثبت منتقدین همراه شد گرچه به پیروزیت قسمت نخست نرسید.

در این قسمت سمفونی شماره 5 ساخته لودویگ فان بتهوون، کاج های رُم اثر اتورینو رسپیگی، پرستش بهار ساخته ایگور استراوینسکی، راپسودی آبی اثر جورج گرشوین، کنسرتو پیانو 2 اثر دمیتری شوستاکوویچ، کارناول جانوران ساخته کامی سن-سانس، شکوه و اوضاع اثر ادوارد الگار، شاگرد جادوگر اثر پل دوکا، پرنده آتشین ساخته ایگور استراوینسکی، شبی بر فراز کوه سنگی اثر مودست موسورگسکی؛ 8 قطعه از نامدران و بزرگان موسیقی کلاسیک بودند که به ترتیب از طریق ارکستر فیلادلفیا در نسخه اصلی فیلم فانتازیا اجرا می شوند و پس از آن یک انیمیشن متناسب با حال و هوای این موسیقی نشان داده می شود.

در سال 1946 و در جریان جنگ جهانی دوم که بسیاری از کارکنان کمپانی دیزنی به ارتش فراخوانده شده بودند، والت دیزنی برای زنده نگه داشتن بخش فیلم های بلند خود مجموعه ای از انیمیشن های کوتاه ساخته شده بر اساس موسیقی را در قالب یک انیمیشن بلند با نام معدن موسیقی منتشر کرد و در سال 1959 نیز انیمیشن معروف زیبا و خفته را با اقتباس از مشهورترین باله های ساخته پیوتر ایلیچ چایکوفسکی آهنگساز بزرگ روس ساخت؛ بله، اقتباس یک انیمیشن از موسیقی کلاسیک!

میراث والت دیزنی در استفاده از موسیقی کلاسیک در انیمیشن از طریق دیگر استودیو های انیمیشن سازی نیز در پیش گرفته شد که از آن جمله به استفاده از قطعه دانوب آبی ساخته یوهان اشتراوس در انیمیشن باب اسفنجی شلوار مکعبی، گرند والتس اثر فردریک شوپن در انیمیشن مارشا و خرس، آهنگ کلاسیک شماره 3 اثر فراننتس شوبرت در انیمیشن زندگی من به عنوان مک دال، سمفونی شماره 5 بتهوون در سریال سیمپسون ها و. می توان اشاره کرد.

استفاده از آثار کلاسیک تنها به انیمیشن ها محدوده نمی شود و در طول این سال ها کارگردانان بزرگ از آثار مطرح کلاسیک موسیقی جهان برای ایجاد حسی عمیق تر در مخاطب بهره برده اند که از آن جمله به این فیلم ها می توان اشاره کرد: مالیخولیا شامل قطعه موسیقی از ریشارد واگنر، قوی سیاه با قطعه موسیقی اثر چایکوفسکی، پرتقال کوکی (سمفونی شماره 9 بتهوون)، اینک آخرالزمان (ریشار واگنر)، گاو خشمگین (پیترو ماسکانی)، خون به پا خواهد شد (یوهانس برانس)، برخورد کوتاه (سرگئی راخمانینوف)، 2001: اودیسه فضایی (ریشارد اشتراوس)، زن زیبا (جوزپه وِردی)، آمادئوس (موتزارت)، پشت چلچراغ (فردریک شوپن)، کافه بغداد (یوهان سباستین باخ) و ...